Wat zijn megalieten?

 

Megalieten kunnen worden onderscheiden in dolmens en menhirs. Beide typen monumenten zijn van grote stenen gemaakt.

Met een dolmen wordt bedoeld: een ruw-stenen grafmonument, bestaande uit een kamer die wordt gevormd door grote rechtopstaande draagstenen en een daarop liggende deksteen, die wèl of geen aparte ingang heeft, die ingebed is in een heuvel van aarde of steen en die soms is omgeven door een krans van stenen: rond, ovaal, rechthoekig of trapezium-vormig . De dolmen-groep wordt doorgaans onderverdeeld in twee grote sub-groepen: die van de 'passage-graves', de ganggraven die een kamer hebben die goed te onderscheiden is van de ingang tot die kamer, en die van de 'allée couvertes', de 'gallery graves' waarbij er geen goed onderscheid valt te maken tussen kamer en gang. Daar waar mogelijk is worden op deze web-site benamingen gebruikt die aansluiten bij de (wetenschappelijke) traditie in/van een bepaald land. Zo worden de 'passage graves' in Nederland als 'hunebedden' aangeduid en de 'allée couvertes' in Duitsland als 'Steinkisten'. De heuvel waarin de dolmen begraven ligt/lag wordt ook wel 'tumulus' of 'barrow' genoemd. De naam 'cairn' is voorbehouden aan een heuvel die geheel uit kleine stenen bestaat. Zo'n heuvel kan weer rond, ovaal, rechthoekig of trapezium-vormig zijn.

Onder een menhir wordt verstaan: een grote rechtopstaande steen, die of alleen, of samen met andere stenen in een rij ('steenrij') of cirkel ('steencirkel' en 'cromlech') wordt aangetroffen en die duidelijk geen deel uitmaakt van (het restant van) een dolmen.

Een aparte plaats nemen de beeld-menhirs in. Deze - over het algemeen - kleine, bewerkte, menhirs worden her en der in Europa aangetroffen, maar zijn het talrijkst in Zuid-Frankrijk (in de voormalige provincie Rouergue). De 'statues-menhirs' dateren uit het laat-Neolithicum en kunnen worden onderscheiden in twee groepen: de menhirs met een mannelijke gestalte en de menhirs met een vrouwelijke gestalte. Voor meer informatie raadplege men de brochure 'Au pays des statues-menhirs' en verder natuurlijk de boeken van Maillé en van Philippon. Minder talrijk, maar wel bijzonder fraai zijn de 'statue-stele' uit de Lunigiana, een landstreek in het uiterste noord-westen van Toscane. Meer informatie over deze 'statue-stele' vindt men in de brochure van het 'Museo delle statue stele Lunigianesi' te Pontremoli. Ook prachtig zijn de 'statue-menhir' van Sardinië die voornamelijk gevonden zijn rondom de plaats Laconi in het midden van het eiland. In Laconi vindt men ook het 'Museo della Statuaria Preistorica in Sardegna' waar zo'n kleine vijftig 'statue-menhir' zijn verzameld. Op deze site vindt u verder stenen uit het Rhônedal (Sion) in Zwitserland, uit de Aosta-vallei in Italië, uit Sachsen-Anhalt in Duitsland, uit het zuid-oosten van Frankrijk (te zien in het 'Musée d'Archéologie Nationale' te Saint-Germain-en-Laye nabij Parijs), uit de Valle Camonica in Italië (te zien in het 'Museo Nationale della Preistoria della Valle Camonica' in Capo di Ponte) en uit de regio Trentino-Alto Adige, eveneens in Italië (te zien in het 'Museo Alto Garda' in Riva del Garda).

Verder komen op deze site monumenten aan bod die niet in strikte zin megalitisch zijn; ze zijn niet met grote stenen gebouwd. Ze borduren wel op dezelfde traditie voort of gaan er zelfs aan vooraf. Te denken valt bijvoorbeeld aan grafheuvels uit de Bronstijd.

De megalieten die de afgelopen jaren zijn bezocht zijn gerangschikt per land. Voorzover mogelijk is daarbij steeds gerefereerd naar de officiële codering van het land zelf.

Bij de beschrijving van een megaliet wordt aangegeven:

 
het nummer of de code (in een land of van een auteur) de naam van de megaliet (in de volksmond)
de naam van de auteur het type monument (dolmen, menhir(s), 'statue-menhir', 'statua-stele' of 'statua-menhir')
de plaats waarbij de megaliet is gelegen de datum/data van het bezoek
de algemene indruk van de megaliet andere opmerkingen over de megaliet
één of meer foto's van de megaliet nu een kaartje waarop de positie is ingetekend
indien aanwezig: een foto van de megaliet vroeger andere plaatjes betreffende de megaliet